Σαράγεβο-Χαλέπι

Στο Σαράγεβο πριν 3 ημέρες διοργανώθηκε πορεία αλληλεγγύης στο Χαλέπι. Δύο ήταν οι βασικοί άξονες της πορείας α) η μνήμη και η αλληλεγγύη για την ζωή σε μια πόλη σε κατάσταση διαρκούς πολιορκίας β) η αντι-σερβική και κατ’ επέκταση αντι-ρωσική ρητορική, η κριτική στην στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας και στην στήριξη της σε διάφορα αυταρχικά καθεστώτα.

Πρέπει να γίνει παραδεκτό ότι η πορεία ήταν ιδιαίτερα πολιτικά υποκινούμενη από τοπικούς πολιτικούς φορείς και έφερε τον φιλελεύθερο αέρα της “nopolitica” και του γενικώς αφηρημένου “ανθρωπισμού”, ταμπέλες που χρησιμοποιούνται από τους εκάστοτε κυβερνητικούς φορείς για να παρουσιάσουν ως φυσική και αντικειμενική την ιδιαίτερη εκδοχή του κοινωνικού habitus που τους έχει αναδείξει σε εξουσία, τελικά προσέλκυσε πλήθος κόσμου πέρα από τις προσδοκίες των διοργανωτών. Σίγουρα μια από αυτές ήταν να στρέψουν-ή να θυμίσουν-στην κοινή γνώμη το αντισερβικό και κατ’ επέκταση αντιρωσικό μίσος που νομιμοποιεί ιδεολογικά ακόμα και σήμερα τη βοσνιακή κρατική εξουσία ως δόγμα άμυνας.

Το πλήθος ένα μείγμα απλού κόσμου, ΜΚΟ αλλά και θρησκευτικών ηγετών, παρά την ετερομορφία του και τις δεδομένες προβληματικές που αναφέραμε, κατάφερε να κάνει ένα πρώτο-πολύ εμβρυακό-βήμα προς μια θετική κατεύθυνση: την μνήμη και την παραδοχή ότι ο τρόμος του πολέμου είναι κοινός, και θα πρέπει να αποφεύγεται με κάθε τρόπο. Το γεγονός ότι όταν κατοικημένες περιοχές επί 4 χρόνια βομβαρδίζονται διαρκώς, η τραγικότητα, ο θάνατος, ο πόνος και η αδικία που βιώνουν τα υποκείμενα είναι τόσο μεγάλος που είναι τουλάχιστον ύβρις και κυνισμός θα ερμηνεύονται αυτές οι καταστάσεις στα πλαίσιο “στρατηγικών συμμαχιών”, κακών και λιγότερο κακών δικτατόρων, σημαντικών και λιγότερο σημαντικών θανάτων. Αυτές οι ιδεολογίες, νεόκοπες αντι-ιμπεριαλιστικές στην πλειοψηφία τους προϋποθέτουν ακόμα για βάση τους μια ιδέα ιστορικού ντετερμινιστικού προοδευτισμού: ότι η ιστορία με κάποιο τρόπο μέσα από τα δεινά της θα καταφέρει να αποκτήσει αυτογνωσία και να φτάσει στην κορύφωση της. Για αυτούς ο πόλεμος δεν είναι κυνικά τίποτα άλλο από ένα στάδιο εξέλιξης της ιστορίας. Αυτό που δεν βλέπουν είναι ότι ο πόλεμος ο ίδιος αποτελεί απομάκρυνση από οποιοδήποτε θετικό ορίζοντα της ανθρωπότητας ως κοινότητας. Στο πόλεμο οι μόνοι ηττημένοι είναι όσοι συμμετείχαν. Νικητής η καπιταλιστική ολότητα. Στον πόλεμο, η δυϊστική αντίθεση μεταξύ της ιστορικής αναπαραγωγής του κεφαλαίου, και των φορέων του-των καπιταλιστικών υποκειμένων-φτάνει στη ακραία της μορφή.

Η οργανωμένη από ΜΚΟ πορεία του Σαράγεβο θέτει τα εξής ερωτήματα:

α) Πρέπει να υπάρξει μια καθολική αποκήρυξη του πολέμου και του μιλιταρισμού για όλες τις πλευρές. Αν θεωρήσουμε ότι βάση κάθε ριζοσπαστικής θεωρίας είναι η “καθολικά για τους ανθρώπους ορθή ζωή” τότε καμιά τακτική υπεράσπιση του πολέμου δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί προϊόν κάποιας θεωρητικής ανάλυσης αλλά προκείμενη κάθε ανάλυσης. Θεωρητική προϋπόθεση της.

β) μια ριζική κριτική της αδυναμίας κριτικής. Για ποιο λόγο αυτή η σιωπή για ό,τι γίνεται στο Χαλέπι εξακολουθεί να υπάρχει στο υποτίθεται πιο ελπιδοφόρο κομμάτι των κοινωνιών; Η ιστορικο-ψυχολογική χαρτογράφηση αυτού του μηχανισμού του σύγχρονου υποκειμένου είναι αναγκαία για να κατανοήσουμε για πιο λόγο αδυνατούμε να στοχαστούμε κάτι ριζικά διαφορετικό.

γ) Τόσο ο Deleuze αλλά και ο Wolfgang Fritz Haug στο πρότζεκτ της ιδεολογικής κριτικής τονίζουν ότι ο κοινωνικός σχηματισμός χωρίζεται σε οριζόντιους άξονες αυθόρμητων στάσεων, επενδύσεων, εντυπώσεων και απόψεων, που προέρχονται από την αντιφατική υλική κοινωνική πραγματικότητα του υποκειμένου (εδώ το “αυθόρμητων” δεν πρέπει να νοηθεί ως ελεύθερων, αλλά καλύτερα ως άμεσων, αντανακλαστικών κτλ) και σε κάθετους, που είναι η προσπάθεια της εξουσίας αυτής της ίδιας κοινωνίας να οργανώσει την μνήμη, τον κοινωνικό αυθορμητισμό, τις αντιφάσεις ή τις γραμμές φυγής, υπέρ της. Η ενσωμάτωση από τη Βοσνιακή κρατική εξουσία των αυθόρμητων συναισθημάτων μνήμης της βοσνιακής πολιορκίας και της σύνδεσης τους με το Χαλέπι είναι ένα εξαίρετο παράδειγμα αυτής της διαδικασίας. Υπάρχει το ερώτημα συνεπώς του πως μπορούμε να οργανώσουμε την μνήμη και το συναίσθημα χωρίς αυτά να εγγραφούν στην κρατική πολιτική. Αυτό θεωρητικά ίσως φαντάζει εύκολο όμως στην πράξη αποδεικνύεται δύσκολο.

δ)Μια συζήτηση για την επικαιρότητα του αντιμιλιταρισμού παντού και πάντα.

ΥΓ. Η πολιορκία του Σαράγεβο, η μακρότερη σε διάρκεια πολιορκία στη σύγχρονη στρατιωτική ιστορία, ξεπεράστηκε από το Χαλέπι.

.